حکیم ابوالحسن یَمین‌الدین امیر خسرو بَلخی دهلوی از شاعران پارسی‌گوی هندوستان است.
او در سال ۶۵۱ (هجری قمری) در پتیالی هند زاده شد و به سال ۷۲۵ (هجری قمری) در دهلی درگذشت. وی ملقب به سعدی هند و تخلص او "طوطی" است. امیرخسرو بر زبان‌های فارسی، عربی، ترکی و سانسکریت تسلط داشت.
زندگی
پدر امیرخسرو، امیر سیف‌الدین محمود دهلوی از مردم کش ترکستان بود. وی دوران کودکی و نوجوانی را با فراگرفتن زبان و ادب فارسی در دهلی گذراند و پس از چندی در حلقه ارادت شیخ نظام‌الدین اولیا درآمد، او در غزل از سعدی پیروی نموده و از الفاظ و معانی شاعران متصوف ایرانی سود می‌جست.
آثار
دیوان اشعار امیرخسرو مشتمل بر پنج قسمت است:
تحفةالصغر
وسط‌الحیوة
غرةالکمال
بقیهٔ نقیه
نهایةالکمال
امیرخسرو به نظامی گنجوی اعتقادی تام داشت و به تقلید او خمسه‌ای ساخته‌است:
مطلع‌الانوار: بر وزن و شیوه مخزن‌الأسرار
خسرو و شیرین
مجنون و لیلی
آیینه اسکندری: بر وزن و شیوه اسکندرنامه
هشت بهشت: به تقلید از هفت پیکر
امیرخسرو دارای تصنیف‌ها و منظومه‌های دیگری نیز به شرح زیر است:
قران‌السعدین
نه سپهر
مفتاح‌الفتوح
مثنوی خضرخان و دولرانی: عشق‌های خضرخان پسر علاءالدین با دولرانی دختر امیر گجرات
ارسال پیام